رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، انتخاباتی سخت را در روز یکشنبه پیش رو دارد. دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا هم به رقابت‌های سال ۲۰۲۴ چشم دوخته است.
دیدارنیوز ـ سرویس بین‌الملل: این مطلب را با ترجمه اختصاصی دیدار بخوانید با این توضیح که لزوما مطالب درج شده در این مقاله مورد تایید دیدار نیست و تنها جهت اطلاع خوانندگان منتشر شده است.
منبع: سی ان ان
نویسنده: فریده گایتِس، ستون نویس سی ان ان و واشنگتن پست
مترجم: حمید رضا بابایی
دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا و رجب طیب اردوغان رئیس جمهور کنونی ترکیه، که شاید بتوان آن‌ها را دو تن از جنجالی‌ترین و برجسته‌ترین رهبران خودکامه جهان نامید، برای حیات سیاسی خود مبارزه می‌کنند.
سرنوشت آن‌ها در سراسر جهان انعکاس داشته و تاریخ ساز خواهد شد. یکی از مهم‌ترین تاثیرات حیات سیاسی این دو سیاستمدار، تعیین آینده – و شاید بقای – ناتو باشد، ائتلافی نظامی از دمکراسی‌هایی که تنها چند سال پیش ظاهرا در آستانه فروپاشی قرار داشت و اکنون به نظر می‌رسد قوی‌تر و مصمم‌تر از هر زمان در چندین دهه گذشته است.
روز یکشنبه، رای دهندگان ترک تصمیم خواهند گرفت که آیا پس از ۲۰ سال حکومت خودکامه، باز هم اردوغان را انتخاب خواهند کرد یا خیر، رهبری که اعتبار دمکراتیکش به اندازه تعهداتش در قبال ناتو زیرسوال است.
برویم سراغ دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا که چند روز پیش در مقر سی ان ان به دنیا یادآوری کرده بود اگر پس از انتخابات ۲۰۲۴ به قدرت بازگردد، تعاملات در سیاست خارجی آمریکا، روابط واشنگتن با متحدانش و کیفیت دمکراسی آمریکایی ارتقا خواهد یافت.
از جنگ دوم جهانی تاکنون، هیچ رئیس جمهوری به اندازه ترامپ برای تضعیف ناتو اقدام نکرده است. در میان رهبران کنونی هم هیچ کس به اندازه اردوغان در خصوص تعهداتش به اهداف ناتو، رویکرد دوپهلو نداشته است.
رفتار ترامپ در مصاحبه تلویزیونی اخیر، یادآور رویکرد گیج کننده او در دوران ریاست جمهوری‌اش بود: اختلال در تعاملات با متحدانش، بی‌احترامی و ضربات شدید به ناتو و امنیت جهانی. این رویکرد خسارت بار بود، چرا که بازیگران بدطینت جهانی، زمانی که آمریکا و ناتو را مانعی در مسیر تجاوزات خود می‌بینند، به احتمال کمتر به دیگر کشور‌ها حمله خواهند کرد.
به همین دلیل است که ترامپ ادعا کرده اگر رئیس جمهور آمریکا بود، روسیه به اوکراین حمله نمی‌کرد؛ زیرا به احتمال قوی رفتار‌های ترامپ به گونه‌ای بود که این ذهنیت ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه را تقویت می‌کرد که ناتو دخالتی در این امر نخواهد کرد و این مساله به پوتین حس پیروزی می‌داد.
امروز حیاتی‌ترین ماموریت ناتو، حمایت از تلاش‌های کی‌یف در دفع تجاوز روسیه است، کشوری که رهبرش به دروغ مدعی است اوکراین یک کشور واقعی نیست. پوتین در خصوص استونی، لتونی و لیتوانی، جمهوری‌های سابق شوروی که اکنون عضو ناتو هستند، نیز ادعای مشابهی مطرح کرده است و آن‌ها احساس تهدید می‌کنند.
ترامپ در مصاحبه خود در مقر سی ان ان، در پاسخ به این سوال که آیا دوست دارد اوکراین برنده جنگ شود، گفت وی فقط خواستار توقف جنگ است. او از بیان صریح این که آیا می‌خواهد روسیه یا اوکراین قدرت برتر جنگ باشد، خودداری کرد. این در حالی است که تهاجم بی‌بهانه پوتین به اوکراین آنقدر وحشیانه بوده که دیوان بین‌المللی عدالت حکم بازداشت او را صادر کرده است.
۱۸ ماه پیش از انتخابات ۲۰۲۴ آمریکا، متحدان اروپایی واشنگتن حسی مشابه از خشم و نگرانی را تجربه می‌کنند. آیا آن‌ها می‌توانند به آمریکا به عنوان یک متحد اعتماد کنند؟
ترامپ گفت آمریکا بیش از حد به اوکراین کمک می‌کند و می‌توان سال‌های گذشته را به یاد آورد که پوتین با لبخندی بر چهره، در حال گوش دادن به سخنرانی ترامپ است.
گزارش‌ها حاکی است، ترامپ در دوران ریاست جمهوری‌اش درنظر داشت آمریکا را از ناتو خارج کند. وی حتی برای قطع کمک‌های مالی آمریکا، در بودجه دست برد. جان بولتون مشاور امنیت ملی سابق ترامپ گفته است، اگر وی در انتخابات ۲۰۲۰ پیروز می‌شد، احتمالا آمریکا از ناتو خارج شده بود. ترامپ حتی پیش از آن که رئیس جمهور آمریکا بشود، کارآمدی ناتو را زیر سوال برده و آن را "قدیمی" خوانده بود. متحدان آمریکا نگران بودند که دیگر نمی‌توانند به آمریکا اعتماد کنند.
چه کسی می‌تواند نخستین حضور ترامپ را در نشست سران ناتو در بروکسل در سال ۲۰۱۷ فراموش کند که در آن، ترامپ، دوسکو مارکوویچ نخست وزیر مونته‌نگرو را کنار زد تا برای گرفتن عکس یادگاری به ردیف اول میهمانان حاضر برود؟ ترامپ حتی اگر هم می‌خواست در ردیف نخست بایستد، مداوم از این که آمریکا در کنار متحدانش خواهد ایستاد، تردید آفرینی می‌کرد.
بر اساس بند ۵ منشور ناتو، تمام متحدان ناتو نسبت به دفاع از دیگر اعضا متعهد هستند. ترامپ از این که ترجیح می‌دهد از دوستان آمریکا به خاطر هزینه‌های کم دفاعی انتقاد کند، موضعی دوپهلو داشت. این مسئله بهانه‌ای برای اختلاف نظر شدید بود که هر دیکتاتوری را شادمان می‌کرد.
پس از کنار گذاشته شدن ترامپ، جانشینش جو بایدن تلاش کرد اعتماد متحدان آمریکا را دوباره به دست آورد. وی پیوند میان آمریکا و اعضای ناتو را "مقدس" نامید و برای جلب حمایت کشور‌های عضو این سازمان از اوکراین تلاش کرد. بایدن معتقد بود روسیه اجازه نخواهد داشت به "یک میلیمتر" از مناطق حوزه ناتو نفوذ کند.
اعضای ناتو نیز به واسطه این تلاش‌ها، در مواجهه با تجاوز پوتین به اوکراین، در حال افزایش هزینه‌های دفاعی هستند و این مسئله بی‌سابقه بوده است. ناتو حتی برای افتتاح دفتر نمایندگی در ژاپن، در حال مذاکره با توکیو است. این دفتر، نخستین مرکز نمایندگی ناتو در آسیا خواهد بود و با وجود مانع تراشی‌های اردوغان رئیس جمهور ترکیه، ناتو در حال گسترش است.
وقتی سوئد و فنلاند تصمیم گرفتند برای حفاظت از خود مقابل روسیه، به سنت خود در خصوص سیاست بی‌طرفی پایان دهند و به ناتو بپیوندند، اردوغان راه دیگری پیدا کرد تا از متحدان خود جدا شود. وی این کشور‌های شمال اروپا را به حمایت از مبارزان کُرد متهم کرد. البته وی در نهایت مخالفت خود را در خصوص فنلاند کنار گذشت، و به این کشور اجازه داده شد به ناتو بپیوندد، اما عضویت سوئد در ناتو همچنان معلق است.
در ائتلافی که تصمیمات آن بر اساس رای اکثریت گرفته می‌شود، اردوغان کشور خود را به یک عامل تحریک کننده سخت و حتی بدتر از آن تبدیل کرده است. زمانی که ناتو بسیار تلاش می‌کرد سیستم‌های تسلیحاتی خود را یک پارچه کند تا همکاری اعضا آن بهتر شود، اردوغان با خرید موشک از روسیه در سال ۲۰۱۹، ظاهرا این طرح را نابود کرد.
در سوریه، کشور همسایه ترکیه، اردوغان به کرد‌های تحت الحمایه آمریکا که با داعش می‌جنگند، حمله کرده است. اردوغان بار‌ها و بار‌ها طرح‌های ناتو را با پیچیدگی مواجه کرده و به دیکتاتور‌های جهان، مخالفان ناتو و دشمنان دمکراسی نزدیک می‌شود.
اردوغان آنقدر اعضای ناتو را مایوس کرده است که برخی خواستار تعلیق ترکیه در این ائتلاف شده‌اند. اما موقعیت استراتژیک ترکیه در گذرگاه‌های شرق و غرب آنقدر آن را مهم کرده است که به سادگی نمی‌توان این کشور را رها کرد. ترکیه در نقطه اتصال دریای مدیترانه و دریای سیاه، و در حاشیه خاورمیانه قرار گرفته است.
موقعیت خاص ترکیه که با روسیه دوست است و به اوکراین نیز پهپاد‌های مسلح می‌فروشد، آن را به عنوان یک میانجی احتمالی در جنگ تبدیل کرده است. تابستان گذشته، ترکیه بود که کمک کرد توافقی میان روسیه و اوکراین حاصل شود که بر اساس آن صادرات غلات اوکراین ازسرگرفته شد. اردوغان در داخل ترکیه نیز مانند ترامپ، دمکراسی را نابود کرده است. در حقیقت وی مدلی از حکومت استبدادی در قرن ۲۱ ابداع کرده است که رهبران منتخب در راس آن قرار دارند.
اردوغان دنیای فراحقیقی را ابداع کرده، طرفدارانش را با لفاظی‌های اختلاف برانگیز شورانده، نتایج انتخاباتی را که باب میل وی نبوده رد کرده و با کمک رسانه‌های وفادار و سانسور، نسخه مدنظر خود از حقیقت را ابداع کرده است تا طرفداران متعصب خود را حفظ و بر آن‌ها اِعمال نفود کند. او برای ناتو مهره‌ای نچسب است، زیرا اعضای این ائتلاف طرفدار دمکراسی هستند.
ما تا مدتی نمی‌دانیم آینده ترامپ چگونه خواهد بود. اما سرنوشت اردوغان متفاوت است. مخالفان ترکیه در حال پیشروی هستند. مشخص نیست که اردوغان در انتخابات یکشنبه پیروز شود و این که اگر انتخابات در مسیر مورد نظر وی پیش نرود، چه واکنشی نشان خواهد داد.
کمال قلیچ‌دار اوغلو نامزد مخالفان ترکیه و مهم‌ترین رقیب اردوغان قول داده در ترکیه پس از اردوغان، نهاد‌های دمکراتیک را بازسازی و روابط آسیب دیده این کشور را با ناتو تقویت خواهد کرد. اوضاع به هر سمت که برود، روابط با ناتو تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. اگر اردوغان شکست بخورد، ناتو قوی‌تر و منسجم‌تر خواهد شد. در غیر این صورت، ترکیه همچنان یک عضو ناخشنود خواهد بود، یک بازیکن بدِ تیم...
